مقدمه:

گاوهای شیری پرتولید نسبت به بیماری‌های متابولیکی و تولید مثلی حساس هستند. این بیماری‌ها تحت تاثیر فعالیت میکروارگانیسم‌های شکمبه و تولید حیوان قرار می‌گیرند. فرآوری خوراک در دهه‌ی اخیر با علاقه‌ی روزافزونی برای تغذیه‌ی گاو‌های شیری مواجه شده است. تغذیه غلات فرآوری شده جهت افزایش بهره‌وری آنزیمی و دسترسی میکروبی در شکمبه و روده به اندوسپرم و در نتیجه برای تامین انرژی است. استفاده از حرارت و بخار در روش پرک کردن با بخار، یکی از این روش‌های فرآوری غله برای افزایش ارزش غذایی خوراک در نشخوارکنندگان است که با آسیب فیزیکی به ماتریکس پروتئینی و با ژلاتینه کردن نشاسته غلات، قابلیت هضم دانه را افزایش می‌دهد.

اهداف:

مطالعات زیادی بر اهمیت استفاده از غلات پرک شده با بخار بر تولید شیر گاوهای شیری انجام شده است. با این حال اثر استفاده از غلات پرک شده با بخار بر عملکرد تولید مثلی گاوهای تازه‌زا برسی نشده است. بدین منظور هدف از انجام این مطالعه، اثر تغذیه ذرت و جو پرک شده با بخار بر الگوهای تخمیری شکمبه، تولید شیر و پاسخ‌های تولید مثلی بر گاوهای هلشتاین است.

مواد و روش:

در این آزمایش، 40 گاو تازه زا با میانگین وزنی 570 و تولید شیر 30 کیلوگرم در روز به صورت کاملا تصادفی انتخاب شدند. گاوها به 4 گروه (10 راس به ازای هر تیمار) به تیمار‌های 1) جو و ذرت آسیاب شده (به عنوان تیمار کنترل)، 2) ذرت پرک شده با بخار و جو آسیاب شده، SCMB، 3) اسیتم فلیک جو به همراه ذرت آسیاب شده، SBMC و 4) استیم فلیک ذرت و جو (SCB) تقسیم نسبت داده شدند. جیره‌ای پایه شامل تخم پنبه، علوفه‌ی یونجه، سیلاژ ذرت، کنجاله‌ی سویا، کنجاله‌ی کلزا، سبوس گندم و مکمل‌ها به همراه ذرت به شکل پرک شده با بخار و آسیاب به میزان 15 الی 17% (درصدی از ماده خشک جیره) به گاوها داده شد. دانه‎های غلات با آسیاب چکشی و الک 3 میلی‎متر برای تیمارهای آسیاب آماده شدند. برای آماده سازی دانه‎های استیم فلیک، ابتدا با الک،  دانه‎های ریز و پوسته‌هایی دانه جدا شدند. در ادامه، دانه‌های غلات در محفظه‌ی عمودی بخار (با جنس استیل ضد زنگ) در دمای ورودی 60 ⸰c و دمای خروجی 212 ⸰c و 113.4 بار به مدت 30 دقیقه فرآوری شده و سپس دانه‎ها با غلتک‌ پرک شدند تا به چگالی دلخواه پرک (360 گرم بر لیتر) رسیدند.

برای سنجش عملکرد تولید مثلی نرخ آبستنی 100 روزه‌ی اول، نرخ گیرایی، فاصله تا اولین سرویس (DFS) و روزهای باز (فاصله از زایش تا اولین گیرایی) اندازه گیری شد. همچنین قطر و تعداد فولیکول‌های بالغ نیز با استفاده از اولتراسونوگرافی اندازه گیری شد. برای تعیین وضعیت آبستنی، از کیت‌های تجاری برای سنجش پروژسترون، 21 روز پس از تلقیح مصنوعی، ضربان ترانس رکتال آبستنی و اولتراسونوگرافی در روزهای 35، 60 و 90 استفاده شد.

نتایج و بحث:

به طور کلی فرآوری می‌تواند قابلیت هضم نشاسته و دسترسی آن به میکروب‌های شکمبه را افزایش دهد. اما به کارگیری روش فرآوری پرک کردن با حرارت و بخار می‌تواند با افزایش قابلیت هضم مصرفی، جذب مواد مغذی در غدد پستانی، تولید شیر را افزایش دهد. با توجه به افزایش تولید گاوهای شیری در سال‌های اخیر، عملکرد تولید مثلی کاهش یافته است. برای مثال Ansari lari و همکاران (2010) گزارش کردند که با افزایش تولید شیر به میزان 100 لیتر، روزهای باز 0.3 روز افزایش یافته است. بنابراین به نظر می‌رسد با تغذیه ذرت و جو پرک شده و افزایش بازدهی تخمیر، عملکرد تولید شیر و تولید مثل بهبود یابد.

استفاده از غلات پرک شده با بخار سبب کاهش ماده خشک مصرفی شد. در مقابل عملکرد تولید شیر را از نظر تولید شیر، پروتئین و چربی شیر و FCM 4% بهبود داد (جدول 1). به بیان دیگر با تغذیه غلات پرک شده با بخار، بازدهی هضم افزایش می‌یابد و با آزادسازی مواد مغذی، بازدهی خوراک و انرژی خوراک افزایش می‌یابد. بنابراین در این مطالعه، عملکرد خوراک افزایش یافته است.

 

تیمارهای آزمایشی

P value
 

کنترل

SCMB

SBMC

SCB

  

 (kg/d)DMI

18.40a

18.50a

18.50a

17.80b

0.021

تولید شیر (kg/d)

0-30

29.66

29.80

29.95

31.00

0.412

30-60

30.77c

34.19b

36.15a

34.45b

0.021

60-90

33.46b

35.00a

36.10a

38.5a

0.012

90-120

34.45c

37.12b

36.81b

39.20a

0.011

FCM 4%

0-30

26.31

26.76

26.52

27.50

0.512

30-60

27.60b

31.23a

32.90a

32.32a

0.009

60-90

32.41b

34.82a

36.61a

35.00a

0.031

90-120

40.15c

43.92b

47.15a

47.95a

0.021

اثر تیمارهای ذرت پرک شده با بخار و جو آسیاب شده (SCMB) جو پرک شده با بخار به همراه ذرت آسیاب شده (SBMC) و ذرت و جو پرک شده با بخار (SCB) بر DMI، تولید شیر و FCM 4%؛ مقادیر ارائه شده برای FCM 4% و تولید شیر در چهار بازه (0 تا 30، 30 تا 60، 60 تا 90 و 90 تا 120 روز) پس از زایش ارائه شده است.

کاهش مصرف خوراک در طی محدودیت مصرف در گاوهای تازه زا سبب بالانس منفی انرژی می‌شود و می‌تواند مشکلاتی را برای سلامتی و شرایط فیزیولوژیکی ایجاد کند. همچنین گزارش شده است که کاهش شدید نمره‌ی وضعیت بدنی می‌تواند گیرایی را تا 7 برابر کاهش دهد. نتایج رگرسیون لجستیک نشان می‌‌دهد که تغذیه غلات استیم فلیک سبب کاهش بیماری‌های متابولیکی (کتوز و اسیدوز) و تولید مثلی (پیومتر و اندومتریت) شده است. به گونه‌ای تیمار کنترل بیشترین احتمال و تیمار SBC کمترین احتمال وقوع بیماری را داشتند. گزارش شده است که وضعیت انرژی، گیرایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین فرآوری پرک کردن با بخار غلات سبب تامین انرژی و پروتئین گاوهای تازه‌زا و کمک به مقابله با بیماری‌های متابولیکی و تولید مثلی شده است. کاهش احتمال وقوع اسیدوز با pH شکمبه نیز در یک راستا بود. به گونه‌ای که گروه کنترل از کمترین (6.10) و گروه SCB بیشترین (6.50) pH برخوردار بودند. به طور معمول اسیدوز به pH کمتر از 5.5 گفته می‌شود. می‌توان گفت که کاهش pH تنها عامل اسیدوز نیست و عواملی دیگری همچون سنگینی شکمبه (Rumen overload)، کاهش حجم خون، کاهش یا از دست رفت مایعات، مسمومیت آبستنی، از دست رفت بی‌کربنات بزاقی و نارسایی کلیوی (کاهش قابلیت دفع یون هیدروژن اضافی بدن) در وقوع اسیدوز نقش دارند.

تغییرات فیزیولوژیکی که در آبستنی رخ می‌دهد، تولید شیر آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تغذیه در این دوران نقش کلیدی را ایفا می‌کند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تغذیه ذرت و جو پرک شده با بخار سبب بهبود DFS، نرخ آبستنی و روز باز شد. پیش‌تر مطالعات، اثر مثبت دانه‌ی پرک را در جیره‌ی گاوهای شیری بر عملکرد تخمدانی و آبستنی گزارش کرده بودند که در راستای یافته‌های این مطالعه بود.

نمودار 1. اثر تیمارهای ذرت پرک شده با بخار و جو آسیاب شده (SCMB) اسیتم فلیک جو به همراه ذرت آسیاب شده (SBMC) و استیم فلیک ذرت و جو (SCB) بر درصد نرخ آبستنی در صد روز پس از زایمان، درصد نرخ گیرایی، فاصله زمانی تا اولین سرویس (DFS) و روزهای باز

نتیجه گیری:

نتایج این مطالعه نشان داد تغذیه ذرت و جو پرک شده با بخار به میزان 15 تا 17% بر تولید شیر، اجزاء شیر و نرخ آبستنی اثر مثبت داشت.

منبع:

DOI: https://doi.org/10.5398/tasj.2020.43.3.240

  1. Ahmadijoo, N., et al., Reproductive responses, metabolic disorder, ruminal fermentation characteristics, and milk production of postpartum Holstein cows fed steam flaked of corn and barley grains. Tropical Animal Science Journal, 2020. 43(3): p. 240-247.